| Tiyatro Kursu  | Şirket Tiyatrosu
Tiyatro Dünyası
Tiyatro Dünyası Bu Sahnede...
 
Ana Sayfa  |  Hakkımızda  |  Yazılar  |  Haberler  |  Yazarlar  |  Tiyatro Oyunları  |  Tiyatro Grupları  |  Sanatçılar  |  Kaynak  |  Duyuru Panosu  |
Karatavuk - "Tecavüzcünüzle ne konuşursunuz?"
Melih Anık



Tiyatro  DOT,  David Harrower'in ödüllü oyunu "Karatavuk-Blackbird"ü oynuyor.

Oyunun tanıtımına bakarak, gitmeden önce kendinize şu soruyu sormak olası:

"Bir insan tecavüzcüsü ile ne konuşur?" (Galiba bu tür bir konuşma "uygar"(!) toplumlara mahsus!)

Aradan geçen 15 yıl sonra, geçmişte yaşanılanları -seyirci de anlasın/ "oyun olsun" diye- 1,5 saat baştan anlatacak/konuşacak gücü kendinizde bulur musunuz ?

 Karatavuk, 15 yıl önce Ray(Cüneyt Türel)  40 , Una(Mine Tugay) 12 yaşında iken yaşanan ve de sonunda her iki tarafın da hayatlarını karartan cinsel ilişkinin/tecavüzün hesaplaşması üzerine kurulu bir oyun. Karakterler konuştukça olayın daha da karmaşık olduğu ortaya çıkıyor. Yazar, nefret ve sempati duyguları içinde karakterlerin trajedilerini tehlikeli bir dengede tutmaya çalışıyor.   

" Jüliet kaç yaşında, Romeo ona "yazıldığında" ? 13-14 .  Jüliet'in annesi kaç yaşında evlenmiş biliyor musunuz ? 12 . Ya Paul McCartney ya Donald Trump nasıl evlilikler yapmışlar? Nobakov'un Lolita'sını nasıl bilirsiniz?" (alıntılar Jeffrey Smith'den)

Bizim gibi , kız çocukların, o yaşlarda(12) değiş tokuşta kullanıldığı ; hatta "koca koca" adamların yanına "karı" niyetine oturtulan küçücük kızların resimlerinin gazete sayfalarında  basıldığı bir coğrafyada yaşıyorsanız olanları nasıl yorumlayacaksınız?

Dinsel gerekçelerle  ya da geleneksel olarak "satılan" kız çocukların öyküleri, sonuç "bir türlü" nikahla bitti diye toplum vicdanında aklanıyorken siz bu oyunun neresinde olursunuz?

Ya da içinde yaşadığınız toplumda arada 30 yaş varken ve de kız daha reşit bile olmamışken evlenen kimleri bilirsiniz?

TV'lerdeki izdivaç programlarında kimler kimlerin karşısına "talip" olarak çıkıyor biliyor musunuz? Kocaya kaçan kızlar ve kaçtıkları kaç yaşında?

Toplumun önemlice bir bölümü için "normal" sayılan bir yaşama biçimi belli bir kesim için "gerçek" bir "yasak elma"; gerçek bir "sorun" mu?

15 yıl önce, Una'nın gelişmiş bir kız çocuk olduğunu ve de Ray'i baştan çıkarmak için neler yaptığını anlamaya başladığınızda Ray'e "tecavüzcü" diye bakar mısınız? (Bu ,  oyun tanıtımları ile yaratılmış beklentiyi yerlere serebilir. ) Una'nın tüm öfkesini ailesine değil de  sadece, olgun(?) bir insan olarak Ray'e yönlendirmesini nasıl anlarsınız? Her şey gözler önünde iken önleme değil cezalandırma üzerine kurulu toplumsal düzen nerede yer alır? 

Yönetmenin(ve de çevirmenin), Una karakterini yıllarca psikolojik tedavi görmüş ve yoldan çıkmış bir çizgide verirken , (adeta bir uca sürüklenmiş,sıyırmış )  metni  göründüğü gibi aynen  yorumlaması neden? Hem de Emre Koyuncuoğlu gibi "Yönetmen Tiyatrosu"nun özgürlüğünü sonuna kadar kullanmış bir yönetmen olarak? Ve de yanında "incelikli" oyunculuğu sular seller gibi yapacak iki büyük oyuncu varken.

Koyuncuoğlu'nun, metnin verdiği olanakları kullanmamış olmasını hayretle karşıladık. Una aslında yaşadığı o büyük travmanın (tecavüze uğramış mı yoksa aşığı tarafından bırakılmış olmak mı?-oyunda aşığı tarafından terk edilmiş biri gibi yansıyor -ki galiba Una'nun travması,  toplumun algılamasının sonucu oluşuyor yoksa Una yaşadıklarından şikayetçi gibi de durmuyor-) sorumluluğunu üstüne yıkacak birini arıyor olabilir. Yaşadıklarından, takdim edilen anlamda şikayetçi gibi durmadığı için de , oyunun sonlarına doğru karşısına çıkan kız çocuktan etkilenerek birdenbire değişmesi inandırıcı gelmiyor.

Oyunu başka türlü okuyarak, örneğin:

 Peter/Ray, 15 yıl önce karşısına çıkmış bir çocuğun 27 yaşındaki görünüşünden emin olmayabilir, oyuna o tereddütle başlar oyunun sonuna doğru anlatılanlar ile kendi yaşadıklarını benzeştirir  ve yavaş yavaş uyanırdı. Yani Peter oyun boyunca seyiriciyi başka bir algılama ile sürüklerdi.

Una,hayalinde kalan bir yüzü, rastlantı olarak  dergide gördüğü bir resimde(elinde geçmişten kalan resim yoktur) kişileştirir ve de peşine düşer. Onun aradığı Ray falan değildir yaşadıklarının sorumlusu olarak  sorgulayacağı birisidir. Onun için Peter'in doğru kişi olması da önemli değildir. Onun kafasındaki senaryoya göre, Ray isim değiştirmiştir. Buna inanmak da iyi geliyor olabilir ona. Tutkulu bir şekilde onun Ray olduğuna inandırır seyirciyi. Sonunda Peter'in "beklenilen adam" çıkması ya da kuşkulu bir son,  içinde yaşadığımız topluma daha bir dikkatle bakmamızı sağlamaz mı? Normal görünenler içinde ne kadar "normal" vardır? Anormaller o "normal"lerden çıkmaz mı?

Koyuncuoğlu, Una'yı o seviyede travmaya mahkum ettiğine göre Una'nın söyledikleri zaman zaman "hayal konuşma" düzeyinde verilebilirdi. Yani "Sen bana bunu yaptın" yerine kendi içine kapanarak "Ray bana bunu yaptı" şeklini alan kendi kendine yapılan "hayal konuşma"ya dönüşebilirdi. 15 yıl o travma içinde yaşayan biri için de o içe kapanmalar, hayal içine dalmalar daha uygun olabilir ; oyunun merak algısını daha da iyi sürüklerdi diye düşünüyoruz.

Yani her iki karakter de "o olayı" birlikte yaşamamış olabilirlerdi. "Vicdan muhasebesi" oyuna bir başka boyut katardı.

İki kişilik oyunlarda geçmişi anlatmak başlıbaşına bir sorun olur. Bu oyunda da bu sorun çok belirgin. Sanki dialog olsun diye iki kişiye paylaştırılmış bir hikaye anlatılıyor. Bu, oyunun gerilimini düşürüyor. Hatta başlangıçta Peter, Una konuşsun diye "duvar" görevi yapıyor, açmazlar veriyor. Sahne geçişleri  ise zorlama gerekçelerle sağlanmaya çalışılıyor. Sahne sahneyi doğurmuyor.  

"Karatavuk" ismi için internette bir çok gönderme yapılmış. Tekrar etmeyelim. Ama oyun isminin Türkiye seyircisi için anlamlı bir algılamaya neden olabileceğini sanmıyoruz. Keşke isim, doğrudan çeviri olmasaydı.

Oyuncuların ustalıklarına kim bir şey söyleyebilir? Biz Cüneyt Türel ve Mine Tugay'ın oyunculuklarından gurur duyuyoruz. Onların bu oyundaki yorumlarının sorumlusu, yönetmen.

Mine Tugay'ın oyun hemen başındaki "tonu" tutturulamamış oyunculuk düzeyi, ileriki sahneler düşünülerek bilinçaltı bir hazırlık mı acaba?  Biraz da yakın oturan (özellikle erkek) seyircinin onun üzerinde sabitlenmiş bakışlarından duyulan tedirginlik olabilir. Üst/uç tonları kullanacak bir sopranonun bilinçli  tasarrufu gibi de algılanabilir. Kreşondolara hazırlıklı olma, tedbiri/endişesi gibi. Ama rolü için zor bir ses ve konuşma biçimi seçmiş. Büyüse de hala şefkat ihtiyacı olan çocuk şımarıklığında. Bu tonu 90 dakika ayni dengede sürdürmek de çok zor. 

Cüneyt Türel ise , bize, bir süredir yorgun görünüyor. Onun çok üst düzeyde oyunculuklarını seyretmiş biri olarak performansı bizi mutlu etmedi. Belki de oyun türünden duyduğu  çekingenlikten kaynaklanıyor tedirginliği .

DOT'un oyunlarında, salondaki mekan düzenlemeleri çok başarılı. Ama bu oyun için düşünülen çöp dolu bir odanın nasıl bir gereksinimden/yorumdan kaynaklandığı , oyuna ne kattığı ise soru işareti.  Hele "çöp savaşı" metaforu gerekli miydi diye düşünmekten kendini alamıyor insan. Metinde geçen her  kelimeye bir nesne bulmaya çalışmak("temizlikçi"ye kova ve paspas gibi) da boşuna bir doğrulama çabası gibi.

Fondaki buzlu cam arkasından zaman zaman geçen gölgeler içerdeki tansiyonu arttırmak amacı ile yapılmış besbelli. Dışardaki "Başka kişi"lerin içerdeki dialoglar ve kişiler  üzerinde gerilim sağlaması gayreti belli ki oyunda iki kişilik dialogların yaratabileceği tekdüzeliğini kaldırmaya yönelik ama gereksiz.

Una'nın giysisi, karakteri, başlangıçta "damga"lıyor. Ray için düşünülen "iş adamı" kılığı ile tercih edilen "kamuflaj" görüntü, Una için de tercih edilseydi iyi olabilirdi. Oyunun genel "tahtıravalli" dengesine de uyardı.

DOT'un oyun program kartonunda "Gerçek Yetişkinlere Tavsiye-Sert İçerik" damgası var.Gerçek yetişkinler kim? Ve bu "sert içerik" , nerdeyse hergün sokakta duyduğumuz küfürlerden, tv ekranından evlere sızan sahnelerden daha mı "sert"?    Oyunda ima edilen "sert içerik" bir "uyarı" mı yoksa "haber" mi?

 DOT , Türkiye'de tiyatroda kurumsallaşma yolunda önemli adımlar atan ve hedefini bilen bir topluluk. Yönetim anlayışlarının başarısı , yöneticilerin gerek sanatsal gerekse idari (management) anlamında uzgörüleri ve de iş paylaşımı ile pekişiyor. Pek çok "yeni"nin yaratıcısı ve örneği konumundalar. Başladıkları günden bugüne yerel ve uluslararası anlamda başarılı bir çizgileri var.

DOT "in- yer- face" akımını Türkiye'ye tanıtmış bir topluluk. "İn-yer-face", ensesinden tuttuğu  seyirciyi ,kullandığı dil ve gösterdikleri ile "şok" ederek,mesajını "yüze vura vura" aktaran bir tiyatro türü. Bir anlamda "yüzüne yüzüne" bir tür.

Bugüne kadar sundukları oyunlarla bunu layıkıyla yerine getirdiler. Ancak ,oyunların "sert içeriği"nin benzerlikleri, giderek tekdüzelik ve monotonluk yaratma riski taşıyor ; yanlış beklentiyi besliyor ; tırmanmaya eğilimli.  Topluluğun kendi konumunu yeniden gözden geçirmesi gerektiği inancını taşıyoruz. Toplumlar, "in yer face" de dahil , kendi özlerinden beslenen türlerini yaratmalı ve bunun dayanağı da illaki seks olmamalı.  İçinde yaşadığımız toplumda o kadar "yüzüne, yüzüne" şeklinde ele alınacak konu var ki. 

Aldığımız bir duyuma göre, son zamanlarda ismi çok geçen başarılı bir genç yazara bu türden bir oyun yazdırmak için anlaşmışlar. Bu Türkçe "in-yer-face" olacakmış. Umarız önerimizi dikkate alırlar.

Daha şimdiden dağıtılmaya başlanan yılın tiyatro ödüllerinde , "Karatavuk"  "Küçük salon kadın oyuncu" ödülünü almış. ( Mine Tugay'ın oyunculuğu bizim de adayımız olurdu.) Erkek oyuncu ödülü verilen(bizce de hak eden) Mehmet Ali Kaptanlar ise metrekareye vurulsa DOT salonuna eşit bir mekanda Venedik Taciri'ni oynuyor. Demek ki "Küçük" kavramı  az oyunculu oyunlar için bir yakıştırma(mı?). Bundan sonra salonların alanları da bir kriter olacak herhalde. Elimizde şerit metre, salonları ölçeceğiz. Salonun metrekaresini çağrıştıran değerlendirmeyi yadırgadığımızı belirtmeliyiz. Son yıllarda "Çok kişiyi memnun edelim çok ses çıksın" derken ödüllerin de suyu çıkmaya başladı. Şimdi sırada 7 kişinin seçtiği adaylar  arasından 25 kişinin oyları ile seçim yapan "İstanbul kökenli Tiyatronun"   "Afife Jale Ödülü" var. 

Tiyatromuz bu ödül dağıtmaya bir çeki düzen vermeli.

Bizce  siz, ödül aldı diye, tv'de gördüğünüz oyuncuları görelim diye  gitmeyin tiyatroya . Niye bu oyuna gidelim derseniz, deriz ki: kendi gücü ile ayakta duran bir tiyatroyu desteklemek için gidin ; iyi ve dürüst  tiyatrocuları görmek için gidin ; kendi toplumunuza başka bir gözle bakmak için gidin…

Tiyatroya nedensiz gidin.. Oyundan sonra "Tiyatro Sanatı"nın size vereceği keyifle mutlaka bir neden bulursunuz.

Melih Anık



Yazarın Tüm Yazıları


Paylaş      
Yorumlar

kral - ( 4/12/2008 )
bilmiyorum

yakup demirci - ( 12/3/2008 )
mükemmel

Bu Oyun Hakkındaki Görüşlerinizi Paylaşın !

İsim
Mail  (Yayınlanmayacak)
Yorum
Güvenlik Kodu= 549
Lütfen bu kodu yandaki kutuya yazınız
 

    Son Eklenen Yazılar     En Çok Okunan Güncel Yazılar
27 MART… UMUDUNU ARAYAN BİR GÜN (Ahmet Yapar)
YOKLAMA LİSTESİ (Skeç)
    Tüm Tiyatro Yazıları

    Bu Tarihte Yayınlanan Diğer Yazılar
    Bu yazının yayınlandığı tarihte gündemdeki diğer yazılar aşağıda listelenmiştir...

  • 80 Olmaz - Bir Dönem İzlencesi (Erdinç Yapan) - 4/12/2008
  • Gözlerinizin kulaklarınızın pası için: "Müzikaldeki Hayalet" (Üstün Akmen) - 4/12/2008
  • Bekle ! (Ali Erdoğan) - 4/9/2008
  • Dilek Türker kırk üçüncü yılında ama pes etmiyor: "Var mı sın" (Üstün Akmen) - 4/8/2008
  • Alkışlar eşliğinde Molieré’i sahneye gömerken ; "Hastalık Hastası" (İhsan Ata) - 4/8/2008
  • KÜÇÜK HIRSIZLAR VE ÇIKAR İLİŞKİLERİ İÇİNDEKİ SOSYETE: “LÜKÜS HAYAT” (Üstün Akmen) - 4/7/2008
  • Bizi Bize Nasıl Yıktırdılar? (Nedim Saban) - 4/5/2008
  • Giden Sahnelere Veda (Gılman Kahyaoğlu Peremeci) - 4/4/2008
  • KAZANKAYA’DAN TAM ANLAMIYLA “BRAVO”LUK BİR YORUM: “VENEDİK TACİRİ” (Üstün Akmen) - 4/4/2008
  • Karatavuk - "Tecavüzcünüzle ne konuşursunuz?" (Melih Anık) - 4/2/2008
  • Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde Son Oyun Oynandı! (İsmail Can Törtop) - 4/1/2008
  • Aykırı İkili - Adana Devlet Tiyatrosu (İhsan Ata) - 4/1/2008
  • Hayvanı doğa, insanı kültür korur (Tiyatro Nereye? 3) (Üstün Akmen) - 4/1/2008
  • Çanakkale Masalı (Çocuk Oyunu) (Emel Aygören şen) - 3/31/2008
  • Keşanlı Ali'nin Düşündürdükleri (Engin Yağcılar) - 3/31/2008
  • Bursa’da tiyatro atılımı: ‘Nilüfer Belediyesi Tiyatro Festivali’ (Üstün Akmen) - 3/31/2008
  • ÇOK YAŞA TİYATRO (Seyir Tiyatrosu) (Hasan Ergün) - 3/29/2008
  • 444 - İyi Geceler Nasıl Yardımcı Olabilirim? (Melih Anık) - 3/29/2008
  • Ne Yapmalı? (Boran Doğan) - 3/29/2008
  • YENİ GÜN , 27 MART HEPİMİZE KUTLU OLSUN (AMATÖR TİYATROLAR BİRLİĞİ) - 3/26/2008
  • Kıbrıs Türk Devlet Tiyatroları'nın 27 MART DÜNYA TİYATRO GÜNÜ Bildirisi (Kıbrıs Türk Devlet Tiyatroları) - 3/26/2008
  • 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü (Mehmet Çelik) - 3/26/2008
  • 27 MART’A DAİR - (Tiyatro Oyunbaz adına Güray Dinçol) (Güray Dinçol) - 3/26/2008
  • 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü Bildirisi (Orhan Aydın) (Orhan Aydın) - 3/25/2008
  • Eskişehir’de fevkalade ‘güncel’ ve cesur bir oyun: ‘Caligula’ (Üstün Akmen) - 3/25/2008
  • Masalsı bir tarih yolculuğu; Gayri Resmi Hürrem (İhsan Ata) - 3/25/2008
  • Konuşmak mı, Susmak mı? (Semaver Kumpanya 27 Mart Bildirisi) (Semaver Kumpanya) - 3/24/2008
  • 27 Mart 2008 Ulusal Bildiri (Orhan Alkaya) (Orhan Alkaya) - 3/24/2008
  • Bağlanmış Basiretleri Çözme Servisi (Ali Erdoğan) - 3/24/2008
  • Dalga geçerek başlayan soykırım çılgınlığı: ‘Dalga’ (Üstün Akmen) - 3/22/2008
  • Sansür (İbrahim Tül) - 3/22/2008
  • Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım (İsmail Can Törtop) - 3/21/2008
  • Sevgiyi Ararken (Arif KOÇİNALI) - 3/21/2008
  • Kazmaları Beklerken (Metin Boran) - 3/19/2008
  • 27 Mart Yerel Yönetimler Bayramınız Kutlu Olsun (Nedim Saban) - 3/18/2008
  • Bernarda Alba’nın Evi (Üstün Akmen) - 3/18/2008
  • Tiyatrom.com'un kapatılmasına dair (İhsan Ata) - 3/18/2008
  • Seyirci Olmak (İbrahim Tül) - 3/17/2008
  • Klasik bir vodvil türü. Tipik bir evlilik öncesi oyunu. '' Şahane Düğün '' (İhsan Ata) - 3/17/2008
  • Ismarlama Oyun ya da (Melih Anık) - 3/16/2008


  • Tiyatro Kursu Başlıyor!
    3 Ekim'den itibaren her PERŞEMBE Kadıköy'de!
    Çalışanlara yönelik hobi sınıfı!



    Duyuru Panosu!



    Son Eklenen Tiyatro Oyunları

         Güncel Yazılar

    Yazar olmak ister misiniz?
    Yazar olarak tiyatrodunyasi.com ailesine katılmak, yazılarınızı yüzbinlerce tiyatroseverle paylaşmak isterseniz tiyatrodunyasi@tiyatrodunyasi.com adresine mail gönderebilirsiniz...

    Mail Listemize Üye Olun

         Güncel Haberler
    Tiyatro Maydanoz, Nazım’ın Kadınları ile Sahnede
    Tekin Deniz: Dümbüllü kavuğunu kimseye devretmedi

    Tiyatro Dünyası'nı takip Edin
     
     |  ..