| | Tiyatro Kursu | Şirket Tiyatrosu | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| | Ana Sayfa | Hakkımızda | Yazılar | Haberler | Yazarlar | Tiyatro Oyunları | Tiyatro Grupları | Sanatçılar | Kaynak | Duyuru Panosu | | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Yaban Ördeği (H. Ibsen) – Antalya Devlet Tiyatrosu Öznur Çetin 
Şu zamana kadar, İbsen oyunları izleme fırsatım olmamıştı. Gerçekten çok heyecanlıydım; nasıl bir şey çıkmıştı acaba ortaya? Bahsedilen ‘çağdaş tiyatro’ anlayışıyla, İbsen’i karşımda görebilecek miydim?Ya da o dönemde dünyanın içinde bulunduğu ruhsal çalkantıları hissedebilecek miydim? Fakat gerçeği söylemem gerekirse, hiç şüphem yoktu desem yeridir… Oyundan da önce benim için önemli olan şey; yazardır. Yazarı tanımadan yorum yapılamayacağı kanısındayım. Çünkü yazar yaşadığı döneme ışık tutar, kendi iç dünyasının yanında, yaşadığı toplumun sorunsallarını da ele alır. Ve böylelikle geçmişe yolculuk başlar. 1828 yılında Norveç’te büyük bir varlıkla başlayan yaşamında, babasının hesapsızlığının kurbanı olan işletmenin iflasıyla yoksullaşmış ve daha derinden, daha gerçekçi yaşamaya başlamış; yapıtları da romantik öğelerden soyutlanarak gerçekçi boyuta ulaşmıştır. Oyunlarının içeriğini kuşkusuz dönemin toplumsal gelişmeleri belirliyordu. Bu açıdan 1848 Fransız devrimlerinin nedenlerinden yola çıkarsak; değişen ekonomik yapıya uymayan toplumsal ve siyasal durumun, bu aradaki dengeyi ve uyumu sağlayabilmek amacıyla harekete geçirdiği bir olaylar zincirinden bahsedebiliriz. Bu döneme kadar romatizm etkisinde bulunan yazın dünyası toplumsal koşullar sebebiyle değişmeye başlar. Çünkü dili sınırlayan neo-klasizme başkaldıran romantizm, aşırı bireyci tutuma çözüm getiremez. Romantizm köyden kente geçişi, bireyin bunalımlarını ve para hırsının gereksizliğini dile getiriyordu fakat bu yetmiyordu. Çünkü kentleşme ve makineleşmenin getirdiği baskı romantizmin en olumlu tutumunda bile gerçekleşemeyecek bir düşten öteye geçmiyordu. İşte ‘gerçekçilik’ de bu dönemlerden sonra ortaya çıkmaya başlar. Konularını doğrudan doğruya yaşamın kendisinden alan ve yaşamı olduğu gibi yansıtmaya çalışan, aktarımı yüksek sınıflar ve temalarla ilgili değil toplumsal sınıf ve temalar arasından seçen, sahnenin teknik donanımının da gerçek özellikler taşımasına özen gösteren bir akımdır gerçekçilik. Yaban Ördeği (1885) oyununda gerçekliğin yansıtılmasının yanında, doğruyu söyleme yürekliliğini gösteren, göstermeyen ya da doğruyu söylemekten kaçınanların içine düştüğü değişik durumlar ele alınır. Tıpkı ‘doğruluk humması’na yakalanan Gregers Werle (Y.Murat Sarı) gibi. Werle arzularıyla yanıp tutuşur ve gerçekle ilgisi olmayan ideallerini hayata geçirir, hiçbir girişiminin dayanağı yoktur, ‘çabalarının’ sonunda Ekdal ailesi dağılma noktasına gelecek ve Gina(Esen Özman)’nın Hjalmar(Reha Özcan)’dan değil de Gregers’in babası Bay Werle(Mustafa Doğan Ayhan)’den olduğunu bildiği kızı Hedwig(Aslı Arslan) ‘yaban ördeği’ni değil kendini vuracaktır. Oyunda Gregers, sanki bir ruhu andırıyordu. Varolan bir insan fakat düşleriyle insanları yönlendiren,yol gösteren iyi niyetli bir kötü ruhtu. Ekdal ailesi (Hjalmar,Gina,Hedwig) maddi sıkıntı yaşarlar ama mutludurlar. Hjalmar çocukluk arkadaşı Gregers ile verilen bir davette karşılaşır,yılların özlemi ve anlatılacak çok şey vardır. Hjalmar Gregers’in evindeki hizmetçi kız olan Gina ile evlenmiştir ve Hedwig adında bir kızları olmuştur. Ancak Gregers’in babası ile konuşmasıyla bazı gerçekler açığa çıkar. Hedwig Hjalmar’ın değil Bay Gregers’in kızıdır çünkü Gina Hjalmar ile evlenmeden evvel Bay Gregers ile birlikte olmuştur ve Hjalmar’a yalan söylemiştir. Fakat Gina hala çocuğun kimden olduğunu bilemediğini dile getirir. Bu gerçek Gregers’in doğruluğu sayesinde ortaya çıkmıştır ve Hjalmar’ın ‘inandığı yalan yıkılmıştır’. Hjalmar büyük bir sıkıntı içerisindedir.Buna rağmen ‘arınmış,temiz gerçekler üzerine bir hayat’ı savunan Gregers, ‘bağışlamanın yüceliğine erişmek istiyorsan Gina’yla kal’der Hjalmar’a. Bu karmaşanın içerisinde Bayan Sorbie(Gül Tunççekiç) Bay Werle ile evleneceğini duyurur ve her şeyi bildiğini ekler.Ona göre ‘bir kadın istediğine dürüstlüğüyle ulaşmalıdır’. Werle ailesinin dostlarından Dr. Relling(Oğuz Tunç), başlangıçta davranışlarında tutumlu,sağduyulu,kendinden emindir. Fakat daha sonraları Gregers’e benzemeye başlar ve birçok ortak yanlarının olduğu ortaya çıkar. Öyle ki Hjalmar’ı da yapabileceğine inandırdırdığı ‘büyük buluş’ üzerinde destekler. Bir diğer oyuncumuz ise Hjalmar’ın babası yaşlı Ekdal(Cenap Aydınoğlu)’dır. Gerçeklerden son derece uzak, kendi kurduğu bir dünyada yaşar,gülünçtür. Askerlikten atıldıktan sonra bir daha asla giyemeyeeği üniformayı gizlice giyip ihtiraslarını tatmin eder. Tavan arasında yarattığı "ormanda" "arada bir, ayı olduklarını hayal ettiği tavşan avına" çıkar. Tüm bu olanları Hedwig duymuştur.Hjalmar öz babası değildir ve Hjalmar’ın ona karşı davranışları değişmiştir,suratını dahi görmek istememektedir. Gregers de Hedwig’in Hjalmar’a kendini tekrar sevdirebilmesi için, Hedwig için her şeyden önemli olan ‘yaban ördeği’ni öldürmesini söyler.Gregers için ‘yaban ördeği’ bu aileye uğursuzluk getirmektedir. Ancak Hedwig, aldığı silahla ördeği değil,kendini vurur. Ancak oyun bitmemiştir. Ve ne acıdır ki her şey eskisi gibidir,Hedwig’in ölümü hiçbirşeyi değiştirmemiştir. Yani her şey eskisi gibi sürüp gidecektir. Oyunda Hedwig dışında diğer karakterler gülünçtü. Hjalmar sanki karikatürize edilmişti; entelektüel ve azimli biri gibi görünmeye çalışıyordu fakat tam tersiydi. Gina da gülünçtü; yabancı kelimeleri yanlış telaffuz ediyordu. Sürekli ev işleri yapıyor ve bunlar hakkında konuşuyordu. Ancak Hjalmar’a göre daha yumuşak bir çizgideydi. Dikkatimi çeken şey ise bütün bu olanlara rağmen, yani ‘suçlu’ kişinin kendisi olmasına rağmen Gina’nın davranışlarının hiç değişmemesi ve iniş çıkışlarının olmamasıdır. Hjalmar’ın fotoğraf makinesi ve mutfak eşyaları dışında her şey bembeyazdı ve inanılmaz bir dinginlik veriyordu izleyiciye. Özellikle oyunun başlarındaki o durağan sohbetler ve ‘beyaz’ dekor sanki oyunun hiç bitmeyeeği izlenimini veriyordu. Oyunu izlerken gerçekten o dönemin insanlarını kostümlerini, mekanlarını görebiliyorduk. Karakterlerin sohbetleri sırasında üzerinde en çok durulan konu ise; ‘yaşamın amacı’ydı. Bunun irdelenmeye çalışılması benim çok hoşuma gitti. ‘Yaşamın amacı nedir?’ sorusunu hem kendilerine soruyorlar, hem de dolayısıyla izleyici kendisine soruyordu. Şunu da belirtmek gerekir ki; İbsen, önce ‘aile dramı’ olarak adlandırdığı bu oyunun daha sonra bir ‘trajikomedi’ olduğunu ileri sürmüş, bu yönde sahnelenmesinde ısrar etmiştir; nitekim benim izlediğim oyun da tam bir trajikomediydi. İbsen düz yazı tiyatrosunun gelişmesinde, zenginleşmesinde büyük rol oynamıştır. İnsan psikolojisini derinliğine irdelemesi, modern düşüncelerinin oyun kahramanlarınca savunulması, her zaman eşitlikçi ve özgürlükçü düşüncelere yer vermesi, İbsen’i önemli hale getirir. Eserlerinde ahlak endişesi, vicdan kaygısı gibi günlük yaşayışa ait bütün sorunları işlemiştir. En önemli savunusu ve hemen her eserinde görülen ana tema ise ‘insan düşüncesinin isyanıdır.’ Bunu yazıp yazmamakta çok düşündüm ama dayanamayacağım sanırım… Oyun iki perdeydi ve yaklaşık iki buçuk saat sürdü. Yukarıda anlattığım, oyunun küçük bir özetinden de anlaşılacağı üzere oyun ‘bizim’ dizilerimizi andırıyor; tabi tiyatro tarihini ve yazınını bilmeyene. Tabi ki bu kanıya, bu süre zarfında dikkatimi dağıtmalarına borçlu olduğum izleyiciler sayesinde vardım. Oyunu sanki bir dizi izler edasıyla, şaşkınlıklarını sesli bir şekilde dile getirerek; ‘ay inanmıyorum’ , ‘ bak sen şuna’ veya yanındakini uyararak ‘bak ayşe ben demiştim, bu çocuk ondan değil diye’ diyerek beni ve diğer, oyuna konsantre olmuş insanları rahatsız ettiler. Onların bu reaksiyonları acaba gerçekten oyunun içine girdikleri için miydi? Bilemiyorum! Bence oyun izlemenin de bir adabı olmalıdır, hayatı sahnede görerek diğer hayattan kısa bir süreliğine de olsa uzaklaşmalıdır insan ve saygı göstermelidir. Önümde oturan ‘çıtır kızlar’ sürekli sohbet ettiler. İsmini vermek istemiyorum ama yaklaşık iki hafta önce oyunlarını izlediğim ve haklı eleştirilerimi sunduğum zaman kabullenmeyen bir topluluğun üyesiydi onlar. Ve oyunun ikinci perdesinde salonu terk edip Antalya sokaklarında yürümeye başladılar… Yorumu size bırakıyorum… Biz de ‘İbsen’ ve ‘Yaban Ördeği’ izlemenin tadına vardık, ayakta alkışladık… İyi seyirler… Öznur Çetin Yazarın Tüm Yazıları Paylaş  Tweet
öznur çetin - ( 1/19/2009 ) sevgili Gürkan; Bence sözkonusu durum ve bakış açınızın negatifliği oyun ile ilgili değil..Ayrıca anlatmak istediğinizi de (oyunun yönetmeninin yetersiziliği vs.) Yaban Ördeği ile ilgili yazdığınız ve bana gönderdiğiniz yazınızda belitmişsiniz. Oyunun ana karakterlerinden Reha Özcan gibi kaliteli bir isim (Hjalmar) ile yıllardır çalışmanızı saygıyla karşılıyorum.Ancak yönetmenin size göre, yaptığı hatalar (oyunculukların eksikliği gibi) sadece yönetmeni değil oyuncuları da bağlar.Yani buradan yıllardır eğitim aldığınız,profesyonel, saygıdeğer kişiyi de yersiz eleştirmiş olmuyor musunuz? Sanat elbette ki çatışmalardan doğar ve eleştirel bakıldığı sürece en iyi şeklini alır. Ama bu konudaki düşüncenize tam anlamıyla katılmadığımı belirtmeliyim. Yukarıda yazdığım yazıya ait farklı konuları içeren yazınızın cevabını ise gönderdiğim mail’de bulabilirsiniz. Ayrıca oyunun yönetmeni Soner Çimen ile bu konu üzerine bilgi alıp tekrar yazı yazacağımı da belirtmeliyim. Teşekkürler,başarı dileklerimle... Gürkan - ( 1/18/2009 ) Bu oyunu nasıl ayakta alkışladınız anlayamadım.. şimdi buradan kuram kavgasında bulunmak istemem ama. Oyunun yazarını ve dönemini iyi okursanız ve bu oyunu defalarca izleyip eleştirilerde bulunursanız gerçeklere ulaşırsınız. Bu oyunun en büyük hatası "eleştirel gerçiklik" ( bu o dönem Ibsen ve bu tarzda yazan yazarların erselerinin tarzına denir.) Oyunculukların gerçeklikle bir alakası olmadığını çok iyi görmüş olmanız gerekirdi. Takılmalar, unutmalar, içine işlememiş oyunculuklar. Oyunun dekorun tutunda, yönetmenine kadar baştan sona hatalı bir oyundu. dekor sizinde başında dediğiniz gibi sadelik içermeliydi. "Varmış" gibi yapılan duvarlar ve sonrasında o "varmış" gibi yapılan duvarların unutulması nasıl bir sadeliktir. İnandırıcılık sıfır noktasında olan oyunculuklar tamamıyla yönetmenin hatasıdır. Elindeki hamuru iyi yoğurmazsan ağlanılması gereken bir sahnede elini gözlerinle kapatmazsın. Daha çok söz söylenir ama neyse.. SAYGILARIMLA... Zelal Akkuş - ( 1/26/2009 ) Arkadaşlar artık Antalya DT dönemi de Reha Özcan dönemi de geçti..ben kendi adıma naçizane bir izleyici olarak yaşım 38 ve yaklaşık 20 senedir tiyatro oyunları izliyorum ama antalya dt de son 5 senedir sahnelenen hiçbir oyunu beğen( e)medim. ne ben ne de oyunları beraber izlediğimiz arkadaşlar beğenmedi. Raha Özcan a gelince hatırlıyorumda Guguk Kuşu ve Aslan Asker Şwayk ve Nemrut haricinde kendini tekrar eden ve monotonluktan çıkmayan bir oyuncu. Ali Güven - ( 1/22/2009 ) Bence de dt’te yakışmayan rezalet bir oyundu,Ayrıca yukarda bahsi geçen oyunculardan Reha Özcan’da son 5 senedir izlediğim ( ve kendisinin de rol aldığı ) oyunlar içerisinde performansı en düşük oyunundan biriydi. Mustafa KÖSE - ( 1/27/2009 ) Öznur başarılarının giderek artması ümidi ile başarılar dilerim. Mustafa KÖSE muğla üniversitesi Meslek yüksek okulu Serkan Fırtına - ( 3/10/2009 ) Oyun eleştirileri yazmadan önce eleştiri kuramları üzerine biraz araştırma yapmanızı tavsiye ediyorum. çalışmalarınızda başarılar... Kıdem - ( 7/22/2012 ) Gürkan Bey-e tavsiyem yazar ve dönemleri iki cümleyle sınıflandırmadan evvel daha derin bir araştırma yapması, gerekirse akademik kaynaklardan faydalanmasıdır. Tiyatro bölümlerinin kuram derslerinde sırf İbsen ve çağdaşları bir dönem boyunca incelenmektedir, müsterih olunuz. Yaban Ördeği özelinde oyunculuklarda profesyonel deformasyonun izleri görülebilir, yahut rejisörün kastla organik bağ kurup kuramamış olduğu sorgulanabilir. Lakin bu oyunculuk biçemleriyle ilgili bir eleştiriye evrilmeden önce enine boyuna düşünülmesi gereken bir konudur. Reha Özcan-a gelince, İstanbul DT-ye tayininden sonra Bedensiz Kadın adlı oyundaki rolüyle hem Sadri Alışık, hem de Afife Jale ödüllerinde en iyi erkek oyuncu seçilmiştir. Antalyalı seyirciye ise ToporParti, İki Kişilik Hırgür, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım ve Kamyon oyunlarındaki farklı performansları hatırlatılır. Sevgiler. |
Tiyatro Kursu Başlıyor! 1 Mayıs'tan itibaren her ÇARŞAMBA Kadıköy'de! Çalışanlara yönelik hobi sınıfı!  Duyuru Panosu!
Son Eklenen Tiyatro Oyunları
Güncel Yazılar
Yazar olmak ister misiniz? Yazar olarak tiyatrodunyasi.com ailesine katılmak, yazılarınızı yüzbinlerce tiyatroseverle paylaşmak isterseniz tiyatrodunyasi@tiyatrodunyasi.com adresine mail gönderebilirsiniz...
Güncel Haberler
Tiyatro Dünyası'nı takip Edin 
|
.. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
